_{A =    شماره نشانه 949} معنی اصلی نشانه " آب"  

تلفظ اصلی "آ"

نگارش های نشانه                                                                                :  نگارش سمت چپ که قدیمی ترین تصویر نگاری اولیه است، مسیر حرکت آب را در رود خانه نشان میدهد. این شیوه نگارش ابتدا در کتیبه های بزرگ مرسوم بود ، ونوشته از بالا به پائین روی سنگ یا اشیاء فلزی و مانند آنها نوشته و خوانده میشد، درست همانطور که در طبیعت دیده میشد. وبهمین دلیل نگارش تصاویر با نمایش طبیعی موضوع هما هنگی داشت، ولی پس از کاربرد لوحه گلی حرکت قلم روی لوحه کوچک گلی در دست کاتب مشکل بود، برای سهولت کار، کاتب نگارش را از چپ به راست روی لوحه گلی آغاز کرد، وجهت این کار لوحه گلی و بتبع نشانه ها حدود 90 درجه درهنگام نگارش تغییر جهت دادند، وهمانطور که دیده میشود، در اینجا تصویر بستر جاری رودخانه  تبدیل به آبشاری از بالا به پائین میشود.

تذکر: براستی ریشه فعل "آمدن" در فارسی و گویش های همراه با آن همین تلفظ" آ" سومری را بدرستی حفظ کرده است زیرا بطور طبیعی آب همیشه در رود خانه های همیشگی مثل دجله و فرات در حال آمدن بود.

 شماره ای که در ابتدا  برای نشانه دیده میشود ، شماره نشانه در منابع سومر شناسی است. ( مرجع Sumerische Akkdische und Lautwerte ...  بخش ضمائم از آنتون دایمل Deimel. Anton 1947 چاپ رم)

ارزش های شناخته شده این نشانه از دید ETCSL (The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature)  برای زبان سومری تلفظ های a, dur_5, duru₅   است. ولی دایمل برای تلفظ های سومری و اکدی آن سیزده مورد : a, aša₂, du₂₃, dur₅, duru₅, e_4,  ea, eš₁₀, id₅, me₅, %i₇ #ur₅,'u₃ ^?  نشانداده اند.

تلفظ "آ" صدای اصلی نشانه است، و مشتق ازنشانه یا کلمه ای نیست. دارای معانی آب ، بخار، ابر، شبنم ....است، ولی معنی اصلی آن "آب" معادل mû  اکدی بمعنی " آب" یا "ماء" عربی است.

نزدیک ترین تلفظ با همین معنی در گویش های شمال خلیج فارس : برای گویش های خوزی "اُ" o و برای گویش بختیاری aw "آو"است.

a با تغییر صوت بصورت e₄  معادل کلمه اکدی pašâxu (پشاخو) است، در کلمات e-ki, i-ki = IKÛ  اکدی معانی " خندق، مرز آبی " را دارد. و بصورت id₃  در اکدی معنی nâru  یا "نهر" عربی را دارد.

تذکر: یکی از ابهامات ایجاد شده در زبان سومری کاربرد تلفظ id₃یا id₂ برای نشاندادن نام رود خانه یا آبراهه در زبان سومری است، درحالیکه ، در گویش خوزی مثلاً شوشتری برای نام رود خانه ها و آبراهه ها همان تلفظ o را استفاده میکنند. مثلا: o-gar-gar  بمعنی " آب گرگر"، یا  " رود خانه گرگر" یا o-darian  بمعنی " آب داریان" یا " آبراهه داریان" است، ولی درگویش بختیاری برای رود خانه یا آبراهه بزرگ از aw-e ru بمعنی" آب رود" یا بطور خلاصه aw     " آب رود" سود میبرند. مثلاً: aw-bazoft " رودخانه بازفت".

 این نشانه در کلمه e-sag  جزء اول آن e=mû اکدی بمعنی "آب" و جزء ثانی آن sag  بمعنی "سر" معادل apiu اکدی معنی" پسر، پسر ارشد" را دارد.

زیرا تخمه مرد یا منی را آبی میدانستند، که فرزند از آن بعمل می آید. "فرزند سر یا پسر سر" همان پسر اول است.

تلفظ آن بصورت a-a به احتمال ضعیف از â  یا a'a در اکدی از اندیشه نگار های aha, abwa, aqua  خوانده شده است.

معنی کلی ترکیبات آن:

الف- بارندگی، فصل بارندگی، سردی، سرما، خنکی، آرام کردن ( آب بر آتش زدن)، خود را با آب آرام کردن.

ب- آب منی، نطفه. آب تهیه کردن   ج- آب زلال، آب صاف و غیره در کتیبه ها آورده شده است.

الف 1- کلمه اکدی dimtu  بمعنی " اشک چشم " معادل a-igi  سومری است.

تذکر: نشانه igi با شماره 798  دارای تلفظ های de₇, ti₇(?),ne₇, si₁₇,  و تلفظ اصلی ši است که میتوانند، مفاهیم " دیده، تیه ( چشم خوزی، بختیاری)، نگاه، سیل ( نگاه)  را داشته باشند.ولی تلفظ igi در گویش های شمال خلیج فارس برای ما ناشناخته است.

تذکر: صدای مصّوت a "آ" در خوزی (شوشتری، دزفولی)  با تلفظ "آ"  معانی : 1. حرف تائید "بله" ، 2.  مخفف "آقا"، 3.  ریشه فعل " آمدن" ، وجه امرِی آمدن برای سوم شخص غائب، 4. نشانه-a جمع پسایندی اسم اشیاء معادل "ها" فارسی و 5. -a پسوندی در زنجیره وجوه فعل ماضی نقلی معادل وجوه "استن" فارسی ، مثلاً : did-om-a بمعنی " دیده ام" ، نشانه پسوندی -a علاوه بر نشانه پسوندی -ka اسم را معرفه میکند، مثلاً: o-sor-a  معنی" آن رودخانه آب شور" را دارند .

تذکر مهم: یکی از تفاوت های عمده زبان خوزی و زبان بختیاری نشانه پسایندی a - در شوشتری است، که در بختیاری به e - تبدیل میگردد. این تبدیل در زنجیره اسم و فعل اتفاق می افتد. مثال:

درزنجیره فعل خوزی شوشتری: "دیدُمهَ" did-om-a " دیده ام" ، در زنجیره اسم "حوشهَ اِسوندی؟" hoš-a esondi? "آن خانه را خریدی؟"

درزنجیره فعل بختیاری: "دیدومهِ" did-om-e "دیده ام"، درزنجیره اسم بختیاری :"هُشهِ اِسیدی؟" hoš-e saidi? " آن خانه را خریدی؟".

مثال ها: از شوشتری  1- a mob-gu-wom/gom " بله من میگویم."، 2 -" !a Farad a-ra " آقا فرهاد بیاید (و) برود! یا آقا فرهاد بیاورد!" 3- gu-weš a " به او بگو بیاید!"

مثال ها: از گویش بختیاری 1- ? por a pati " پُر یا خالی؟" حرف موصول"، 2-  بصورت مخفف "آقا"a soraw e-go  " آقا سهراب میگوید."، 3- بندرت با نشانه -a پسایندی برای جمع اشیاء معادل "ها" فارسی معّیار، 4- بصورت نشانه پسوندی -a در زنجیره وجوه افعال برای نشاندادن وجوه ماضی نقلی مشابه گویش شوشتری است.

ساختار عبارات بالا همسانی های نزدیکی با زبان سومری دارند.

الف2- کلمه اکدی butuktu بمعنی " شکستن سد، هرز آب، سیل"  با کلمات سومری a-kud, a-a-ma‹, a-gal(-gal), a-‹ul و NAG.KUD.MA›  برابر میباشد.

تذکر: در گویش های خوزی و لری مثلاً شوشتری: o-kut " آب جمع شده"، o-xol " آب دیوانه" ( در سومری ^dxol یا خُل معنی" مخرب، ویرانگر" را دارد، و شیطان در گویش سومری ^dxul    " فرشته ویرانگر" نامیده میشود.)، a-gal " آب زیاد، موج بلند" یا a-ma‹ بمعنی " طغیان آب "رودخانه یا موج بلند دریا در شوشتری و بختیاری " اُ یا آو زیادی "  استفاده میشود. NAG.KUD.MA›   بمعنی" طغیان آب شیرین ( رود خانه)" که در گویش های بالا " اُ زیادی" نامیده میشود.

الف 3- کلمه اکدی mašîtu بمعنی" آب خوری، مشک" وسیله آبرسانی، معادل کلمه سومری    a-nag بمعنی " آب خوری، آب نوشیدنی، سقاخانه"

تذکر: صورت اخیر نشان میدهد، که " مشک" در فارسی که از نام maš بمعنی " بُز" در سومری مشتق شده است، احتمالاً وام واژه ای از زبان اکدی در سومری و گویش های فارسی است.

الف 4- برای تلفظ های me₅, duru_5,dur₅, šeg₃ , še₇معادلی در اکدی یافت نشده است.

تذکر: tor و toro در گویش های فوق معنی " غلطان، بسیار غلطان" را دارد، که حرکت آب در بستر رود را دارد.

الف 5- a-ab-ba  معادل کلمه اکدی tamatu بمعنی "دریا" است.

تذکر: "اُ آبا" در گویش خوزی برابر " آب آبها" است، که میتواند معنی "دریا" را هم داشته باشد. زیرا در دنیای باستان ظاهراً منشاء آبها را آسمان میدانستند و آبهای که به دریا میریختند، دریا را حاصل آبهای جاری می پنداشتند.

ادامه دارد. شاد باشید.

ولی عبارت سومری ma₂-lah₄ مشابه زبان بختیاری malah  معنی "شنا، شنا کردن، شناوری،.." را دارد، و این تلفظ در زبان عربی ملاح شده است .ولی هم معنی با آب نیست.

 شاد باشید